Ngày 22/1, BS. Vũ Văn Khánh, Bệnh viện Nhi Thanh Hóa chobiết, BV vừa tiếp nhận một bé gái 6 tuổi bị hoại tử chi do nhiễm lạnh (bỏnglạnh).
Bệnh nhi là bé Tăng Thị C., dân tộc Dao, ở bản Suối Tút, xãQuang Chiểu, huyện Mường Lát, Thanh Hóa.
Theo lời mẹ cháu kể, ngày 30/12/2012, khi bé đi chơi về (mặcquần ngắn, hai áo vải và không đi dép, nhiệt độ môi trường khoảng 5 - 10oC) thìxuất hiện đau hai bàn chân và cẳng chân dữ dội. Lúc này chân bé màu trắng, saukhi được mẹ rửa chân bằng nước ấm thì toàn bộ bàn chân và 1/2 dưới cẳng chânbên phải chuyển màu đỏ tím, khoảng 2 giờ sau, chân trái chuyển màu như chânphải. Bé được đưa đến Bệnh viện đa khoa Mường Lát, sau đó chuyển lên Bệnh việnNhi Thanh Hóa sau 2 ngày phát bệnh trong tình trạng toàn thân ổn định, hai bànchân và 1/2 dưới cẳng chân sưng nề, đỏ tím. Các kết quả siêu âm doppler mạchhai chân, chụp mạch chi dưới bằng MSCT, các xét nghiệm sinh hóa, công thức máu,các yếu tố đông máu đều bình thường. Sau 7 ngày, xuất hiện hoại tử đầu các ngónchân trái. Bệnh nhi được chẩn đoán hoại tử chi do nhiễm lạnh (bỏng lạnh độ 3,4) và được điều trị tại phòng điều hòa nhiệt độ hai chiều.
Hình ảnh tổn thương sau 2 ngày: da vùng tổn thương màu sẫm,cứng, tê. (Ảnh do BS. Khánh cung cấp)Vì sao bị bỏng lạnh?
BS. Khánh cho biết, mặc dù bệnh nhi sống vùng địa lý có nềnnhiệt độ lớn hơn 0oC nhưng do mải chơi ngoài trời lạnh và không được bảo hộ đầyđủ (quần áo không đủ ấm, không đi dép), khi bị tổn thương do lạnh lại khôngđược chăm sóc đúng cách và kịp thời (không được giữ ấm, di chuyển quãng đườngdài trong thời tiết 5 - 10oC bằng phương tiện không phù hợp) dẫn tới tổn thươngbỏng lạnh độ 3, 4 (sau 7 ngày xuất hiện hoại tử đầu các ngón chân trái, điềunày cũng phù hợp với triệu chứng chân phải tím trước chân trái, vì tím là biểuhiện lặp lại tuần hoàn vùng tổn thương sau khi được rửa chân trong nước ấm, nóicách khác, thời gian "phá băng" tổn thương chân trái lâu hơn tổn thương chânphải là 2 giờ).
Vậy bỏng lạnh là gì?
Cũng theo BS. Khánh, bỏng lạnh (Frostbite) là một thuật ngữy học để chỉ tổn thương tại chỗ gây cho da và các mô do tiếp xúc với lạnh,thường xảy ra ở các bộ phận cơ thể xa trung tâm như các đầu chi, mũi, tai...Bỏng lạnh được chia thành 4 cấp độ.
Cấp độ 1: chỉ ảnh hưởng tới bề mặt da, biểu hiện với triệuchứng ngứa, đau, biến đổi màu sắc, da có thể trắng tiến tới đỏ và vàng, rốiloạn hoặc mất cảm giác nóng lạnh.
Cấp độ 2: là diễn biến tiếp theo của mức độ 1, da trở nên"đóng băng" và cứng lại, các mô sâu chưa bị ảnh hưởng vẫn còn mềm mại. Giaiđoạn này có thể xuất hiện các bọng nước, da có thể trở thành màu đen và cứng,tổn thương này có thể khỏi sau 1 tháng hoặc mất cảm giác nóng lạnh vùng tổnthương.
Nguyên nhân dẫn tới bỏng lạnh là do bệnh nhân tiếp xúc vớiyếu tố cực lạnh (dưới 0oC, nitơ lỏng, làm việc trong phòng đông lạnh...) hoặcvới tác nhân lạnh nhưng kéo dài, cơ thể tự điều chỉnh nhằm tránh hạ thân nhiệtlà giảm lưu lượng máu tới một số vùng trên cơ thể để tránh thoát nhiệt. Vùnglựa chọn thường xa trung tâm như các đầu chi bằng cách co thắt mạch cục bộ tạichỗ, dẫn tới mô cơ thể không được sưởi ấm bằng dòng máu nên tiến tới hiện tượng"đóng băng", dẫn tới chết mô vị trí tương ứng. Tùy tác nhân, thời gian phơinhiễm và sức chịu đựng của mỗi cá thể mà dẫn đến các mức độ tổn thương khácnhau. |
Cấp độ 3, 4: tổn thương các mô sâu bao gồm gân, cơ, mạchmáu, thần kinh, các khu vực này chuyển sang màu đen và chứa đầy máu, tiến tớihoại tử do dinh dưỡng, nếu có bội nhiễm vi khuẩn là yếu tố tiên lượng nặng, đòihỏi can thiệp ngay.
Các yếu tố nguy cơ gây bỏng lạnh thường là do tiếp xúc vớimôi trường nhiệt độ thấp mà lại không đủ quần áo giữ ấm hoặc quần áo ướt, giólạnh... Ngoài ra, việc mặc quần áo chật, băng ép... cũng khiến cho việc lưuthông tuần hoàn bị hạn chế. Đặc biệt, những người hút thuốc lá, người bệnh đáitháo đường hoặc bị các bệnh liên quan tới mạch máu... là những đối tượng cónguy cơ cao nhiễm bỏng lạnh.
Chẩn đoán bỏng lạnh thường dựa vào lâm sàng, tiền sử tiếpxúc với lạnh, đôi khi phải loại trừ các bệnh tắc động mạch và tĩnh mạch.
Điều trị thế nào?
Để điều trị, đầu tiên phải đưa bệnh nhân tới nơi ấm áp, điềunày rất quan trọng nhằm loại bỏ nguy cơ hạ thân nhiệt, từ đó kích thích cơ thểtự điều chỉnh. Tiếp đến, để bệnh nhân bất động hoặc băng kín nhằm ngăn chặn tổnthương thêm do các tinh thể nước đá di chuyển gây tổn hại mô. Ngâm tổn thươngtrong nước ấm 40 - 42oC. Cần lưu ý, không được cho bệnh nhân tiếp xúc với lửahay lò sưởi, vì có thể dẫn tới tổn thương nặng nề hơn. Điều trị dự phòng huyếtkhối các mạch nhỏ bằng thuốc chống đông trong những giờ đầu và dự phòng hoặcđiều trị nhiễm khuẩn bằng kháng sinh, giảm đau. Thở ôxy áp lực cao. Với bệnhnhân bị hoại tử hoặc nhiễm khuẩn phải phẫu thuật, tuy nhiên phẫu thuật thườngbị trì hoãn do cần thời gian để đánh giá toàn diện tổn thương, thông thường là1 - 3 tháng, có thể kéo dài tới 6 tháng.
BS. Khánh cảnh báo, bỏng lạnh có thể gặp ở bất cứ lứa tuổinào, đôi lúc nó được coi như một tai nạn, chấn thương do lạnh. Vì vậy, mọingười đặc biệt là các bậc cha, mẹ nên chú ý giữ ấm cho trẻ vì trẻ em là đốitượng dễ tổn thương trước tác động của môi trường và hậu quả để lại thường rấtnặng nề. Trong trường hợp bị tổn thương do lạnh, nên tìm cách đưa người bệnhvào phòng ấm và sơ cứu bất động vùng tổn thương, giữ ấm bằng nước ấm 38 - 42oCvà chuyển tới cơ sở y tế gần nhất để được chăm sóc điều trị.
Nguyễn Ngọc Anh
About Hien Ninh
0 nhận xét:
Đăng nhận xét